Burun kanaması
Burun kanaması veya epistaksis, her yaştan bireyde görülebilen yaygın bir durumdur. Genellikle zararsız olsalar da, bazen altta yatan ciddi durumlara işaret edebilirler veya ısrarcı ve kontrolsüz olduklarında hayatı tehdit edebilirler. Burun kanamaları, bir çocuğun burun zarını parmağıyla tahriş etmesi gibi küçük bir nedenden kaynaklanabileceği gibi burun ve sinüs tümörleri gibi ciddi bir nedenden de kaynaklanabilir. Bu nedenle, uygun değerlendirme ve yönetim çok önemlidir.
Burun Kanamalarını Anlamak
Burun kanaması, burun iç yüzeyindeki kan damarları kırılıp kanadığında meydana gelir. Burun zengin bir kan kaynağına sahiptir ve çevresel ve mekanik faktörlere karşı oldukça hassastır.
Burun kanamaları genel olarak iki tipte sınıflandırılır:
- Anterior Burun Kanamaları:
En sık görülen tiptir ve genellikle nazal septumun (Kiesselbach pleksusu) önünden kaynaklanır. Bunlar genellikle hafiftir ve genellikle evde tedavi edilebilir. - Posterior Burun Kanamaları:
Daha az yaygın ancak potansiyel olarak daha ciddi, burun boşluğunun daha derinlerinden kaynaklanır. Bunlar yaşlı yetişkinlerde veya altta yatan sağlık sorunları olan bireylerde daha olasıdır ve genellikle tıbbi müdahale gerektirir.
Burun Kanamasının Yaygın Nedenleri
Burun kanamaları, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çok çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir:
Yerel Faktörler:
- Burun travması (burun karıştırma, künt travma, ameliyat sonrası tahriş)
- Kuru veya soğuk hava koşulları
- Üst solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı, grip, sinüzit)
- Alerjik rinit (saman nezlesi)
- Burun deformiteleri (örn. septum deviasyonu)
- Burun veya sinüs tümörleri (iyi huylu veya kötü huylu)
- Burun spreyleri veya dekonjestanların aşırı kullanımı
- Kimyasallara veya tahriş edici maddelere maruz kalma
Sistemik Faktörler:
- Kan pıhtılaşma bozuklukları
- Kan inceltici ilaç kullanımı (aspirin, warfarin, vb.)
- Hipertansiyon (yüksek kan basıncı)
- Karaciğer hastalığı
- Hormonal değişiklikler (örn. hamilelik sırasında)
Sorularınız mı var? Yardım etmek için buradayız.
Sorularınız mı var?
Yardım etmek için buradayız.
Klinik Değerlendirme
Bir hasta burun kanaması ile başvurduğunda, kapsamlı bir değerlendirme şarttır. Bu şunları içerir:
- Hastanın tıbbi geçmişinin ve ilaç kullanımının gözden geçirilmesi
- Kanama kaynağını doğrudan görüntülemek için nazal endoskopik muayene yapılması
- Nüksü önlemek için altta yatan nedenin belirlenmesi ve tedavi edilmesi
Amaç sadece kanamayı durdurmak değil, aynı zamanda katkıda bulunan faktörleri ele alarak gelecekteki atak riskini azaltmaktır.
Tedavi Seçenekleri
Çoğu burun kanaması konservatif önlemlerle yönetilebilir. Bununla birlikte, tedavi kanamanın şiddetine, nedenine ve yerine bağlı olarak değişebilir:
Başlangıç Yönetimi:
- Hastanın dik oturmasını ve öne doğru eğilmesini sağlayın
- Burnun yumuşak kısmına 10-15 dakika boyunca sert basınç uygulayın
- Kan damarlarını daraltmak için soğuk kompres kullanın
Ofis İçi Tedaviler:
- Kanayan damarın kimyasal maddeler (örn. gümüş nitrat) veya termal yöntemler kullanılarak koterizasyonu
- Basınç sağlamak ve kanamayı durdurmak için emici malzemelerle burun tıkacı
- Destekleyici tedavi olarak topikal hemostatik ajanlar veya burun spreyleri
İleri Müdahaleler:
- Dirençli veya ciddi vakalarda posterior packing veya balon tamponad gerekebilir
- Nadir, kontrolsüz kanama vakalarında cerrahi müdahale gerekli olabilir. Bu, kanama bölgesini besleyen arterlerin ligasyonunu (bağlanması) veya kanama kaynağının endoskopik koterizasyonunu içerebilir
Ne Zaman Doktora Görünmeli
Aşağıdaki durumlarda derhal tıbbi yardım alın:
- Kanamanın basınca rağmen 20 dakikadan uzun sürmesi
- Burun kanaması ağır veya sıktır
- Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız veya pıhtılaşma bozukluğunuz varsa
- Kanama kafa travmasından sonra meydana gelir
- Baş dönmesi, halsizlik veya nefes darlığı hissediyorsanız
Burun Kanamalarını Önleme
Gelecekte burun kanaması olasılığını azaltmak için:
- Burun kanallarını tuzlu su spreyleri veya nemlendiricilerle nemli tutun
- Burun karıştırmaktan veya kuvvetli sümkürmekten kaçının
- Alerji veya hipertansiyon gibi altta yatan durumları yönetin
- Burun ilaçlarını doğru ve ölçülü kullanın
- Kuru ortamlarda burun deliklerinin içine ince bir tabaka vazelin sürün
Burun kanamalarının çoğu zararsız ve kolay tedavi edilebilir olsa da, bazıları daha ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir veya özel bakım gerektirebilir. Genellikle endoskopi ile yapılan kapsamlı bir muayene, nedenin belirlenmesine yardımcı olur ve uygun tedaviyi yönlendirir.
SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)
BURUN KANAMALARI TEHLİKELİ MİDİR?
Çoğu durumda burun kanamaları tehlikeli değildir ve geçici, önemsiz sorunlar olarak değerlendirilir. Özellikle kuru hava, burun karıştırma veya sert burun temizleme sonrası sıkça görülür. Genellikle kendiliğinden ya da evde basit ilk yardım müdahaleleriyle durur.
Ancak:
- Sık tekrarlayan,
- Şiddetli,
- Uzun süren (20 dakikadan fazla) burun kanamaları,
- Baş dönmesi, halsizlik gibi ek semptomlarla birlikte olan kanamalar,
daha ciddi sağlık sorunlarının (örneğin yüksek tansiyon, pıhtılaşma bozuklukları veya burun tümörleri) habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
ÇOCUKLARDA BURUN KANAMASI NORMAL MİDİR?
Evet. 3 ila 10 yaş arasındaki çocuklarda burun kanamaları oldukça yaygındır ve genellikle ön burun kanaması (anterior epistaksis) şeklinde olur. Bu kanamalar çoğunlukla zararsızdır ve şunlara bağlı olarak gelişir:
- Kuru hava
- Burun karıştırma
- Alerjiler
- Soğuk algınlığı veya hafif travmalar
Ancak, kanamalar sık sık tekrarlıyorsa, zor durduruluyorsa ya da çocuğun vücudunun başka bölgelerinde de kolay morarma veya kanama varsa, kanama bozuklukları veya burun içi yapısal sorunlar açısından doktor kontrolü gerekir.
ÖN BURUN KANAMASI İLE ARKA BURUN KANAMASI ARASINDA FARK NEDİR?
Burun kanamaları, kaynağına göre ikiye ayrılır:
- Ön burun kanamaları
- En yaygın türdür.
- Burun septumundaki (ön duvar) ince damarların çatlaması sonucu oluşur.
- Nedeni genellikle kuruluk, burun karıştırma veya hafif travmalardır.
- Kan genellikle ön burun deliklerinden akar ve evde kontrol altına alınabilir.
- Arka burun kanamaları
- Nadir ama daha ciddidir.
- Burun boşluğunun daha derininde, daha büyük damarlardan kaynaklanır.
- Kan, boğaza doğru akar, bu da tanıyı zorlaştırabilir.
- Genellikle tıbbi müdahale gerektirir ve yüksek tansiyon ya da kanama bozuklukları gibi durumlarla ilişkili olabilir.
SIK BURUN KANAMASI CİDDİ BİR HASTALIĞIN BELİRTİSİ MİDİR?
Evet, sık burun kanamaları bazen altta yatan ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilir. Aşağıdaki durumlar araştırılmalıdır:
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Kanama-pıhtılaşma bozuklukları (hemofili, von Willebrand hastalığı vb.)
- Nazal tümörler (iyi huylu veya kötü huylu – nadir)
- Kronik burun enfeksiyonları veya iltihaplar
- Bazı ilaçların yan etkileri (özellikle kan sulandırıcılar veya uzun süreli burun spreyleri)
Bu nedenle haftada birkaç kez burun kanaması yaşayan ya da nedensiz burun kanaması geçiren bireylerin bir KBB uzmanına başvurması önemlidir.
