Kronik Rinosinüzit
Kronik Sinüzit Nedir?
Kronik Rinosinüzit olarak da bilinen kronik sinüzit, tıbbi tedavi girişimlerine rağmen 12 hafta veya daha uzun süre devam eden paranazal sinüslerin iltihabı olarak tanımlanır. Devam eden mukozal inflamasyon ve bozulmuş sinüs drenajı ile karakterize karmaşık bir durumu temsil eder. Kronik sinüzit, akut sinüs enfeksiyonlarının bir ilerlemesi olarak veya alerji ya da anatomik anormallikler gibi kalıcı tetikleyici faktörlere bağlı olarak gelişebilir.
Epidemiyoloji
Kronik sinüzit dünya genelinde genel nüfusun yaklaşık %5-12’sini etkilemektedir. Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülen yaygın bir durumdur ve burun tıkanıklığı, yüz ağrısı ve yorgunluk gibi kalıcı semptomlar nedeniyle yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltabilir.
Nedenleri ve Patofizyolojisi
Kronik sinüzitin patogenezi multifaktöriyeldir ve şunları içerir:
- Enfeksiyöz ajanlar: Bakteriler, virüsler veya mantarlar enflamasyona neden olabilir veya enflamasyonu şiddetlendirebilir. Akut sinüzitin aksine, kronik sinüzit genellikle bakteriyel biyofilmleri veya dirençli organizmaları içerir.
- Alerjik inflamasyon: Alerjik rinit mukozal şişmeye katkıda bulunarak sinüs drenajının tıkanmasına neden olur.
- Anatomik faktörler: Deviye nazal septum, nazal polipler, genişlemiş konkalar veya dar sinüs açıklıkları ventilasyonu ve drenajı bozabilir.
- Çevresel faktörler: Sigara dumanı, kirleticiler veya mesleki tahriş edici maddelere maruz kalma.
- Bağışıklık fonksiyon bozukluğu: Kistik fibrozis, primer siliyer diskinezi veya immün yetmezlik gibi durumlar bireyleri kronik sinüzite yatkın hale getirebilir.
- Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonları: Sık soğuk algınlığı veya grip atakları kronik iltihaplanmaya zemin hazırlayabilir.
Semptomlar
Kronik sinüziti olan hastalar genellikle aşağıdakilerle başvurur:
- Kalıcı burun tıkanıklığı veya tıkanıklığı
- Kalın, renksiz burun akıntısı veya geniz akıntısı
- Özellikle yanaklarda, alında veya göz çevresinde olmak üzere yüzde ağrı veya basınç
- Koku alma duyusunun azalması veya kaybı (anosmi)
- Genellikle geceleri kötüleşen kronik öksürük
- Yorgunluk, halsizlik ve uyku bozukluğu
- Kulak dolgunluğu veya basıncı
- Halitozis (ağız kokusu)
Teşhis
Kronik sinüzit tanısı klinik değerlendirme ve görüntülemenin bir kombinasyonunu gerektirir:
- Tıbbi geçmiş: Süre, şiddet ve alerji veya astım gibi ilişkili durumlar dahil olmak üzere ayrıntılı semptom incelemesi.
- Fiziksel muayene: Nazal endoskopi, enflamasyon, polip veya anatomik anormallikleri değerlendirmek için burun pasajlarının ve sinüs açıklıklarının doğrudan görüntülenmesini sağlar.
- Görüntüleme:
- Bilgisayarlı Tomografi (BT) taraması: Sinüs anatomisini ve inflamasyonun boyutunu değerlendirmek için altın standarttır. İnce kesit, koronal ve aksiyal görünümler tıkanıklık, mukozal kalınlaşma veya kemik tutulumunun belirlenmesine yardımcı olur.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Komplike vakalarda, özellikle yumuşak doku tutulumunu değerlendirmek veya intrakraniyal yayılımı ekarte etmek için kullanılır.
Sorularınız mı var? Yardım etmek için buradayız.
Sorularınız mı var?
Yardım etmek için buradayız.
Komplikasyonlar
Tedavi edilmezse veya yetersiz yönetilirse, kronik sinüzit aşağıdakiler gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
- Orbital selülit veya apse (göz enfeksiyonları)
- Yüz kemiklerinde osteomiyelit
- İntrakraniyal enfeksiyonlar (menenjit, beyin apsesi)
- Kronik baş ağrıları ve yüz ağrısı sendromları
Tedavi
Tıbbi Yönetim
İlk tedavi iltihaplanmayı kontrol altına almaya, enfeksiyonları temizlemeye ve sinüs drenajını iyileştirmeye odaklanır:
- Nazal kortikosteroidler: Mukozal şişliği ve enflamasyonu azaltmak için.
- Tuzlu burun irrigasyonu: Mukus ve alerjenlerin temizlenmesine yardımcı olarak sinüs havalandırmasını iyileştirir.
- Antibiyotikler: Şüpheli bakteriyel enfeksiyonlar için, tipik olarak biyofilm varlığı nedeniyle uzun süreli kürler için kullanılır.
- Antihistaminikler ve alerji immünoterapisi: Alerjik katkıda bulunanlar için.
- Oral kortikosteroidler: Şiddetli inflamasyonu veya polip yükünü kontrol etmek için kısa kürler kullanılabilir.
- Komorbiditelerin yönetimi: Astım veya gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) sinüs iltihabını kötüleştirebileceğinden ele alınmalıdır.
Cerrahi Tedavi
Tıbbi tedaviler başarısız olduğunda veya anatomik tıkanıklıklar mevcut olduğunda, cerrahi müdahale gerekebilir:
- Fonksiyonel Endoskopik Sinüs Cerrahisi (FESS): Polipleri çıkarmak, enfekte mukozayı temizlemek ve sinüs drenaj yollarını genişleterek normal hava akışını ve mukosiliyer klirensi yeniden sağlamak için nazal endoskopların kullanıldığı minimal invaziv bir tekniktir.
- Cerrahi, hastalığın boyutuna ve konumuna göre uyarlanır ve yeterli sinüs ventilasyonunu sağlarken sağlıklı dokuyu korumayı amaçlar.
Tedavi Sonrası Bakım ve Takip
- Sinüs hijyenini korumak için düzenli nazal salin irrigasyonları.
- Varsa alerji yönetimine devam edilmesi.
- Sigara gibi çevresel tahriş edici maddelerden kaçınma.
- İyileşmeyi izlemek ve nüksleri erken tespit etmek için endoskopik değerlendirme için takip ziyaretleri.
Ne Zaman Tıbbi Yardım Alınmalıdır?
Eğer 12 haftadan uzun süren inatçı sinüs semptomları, tekrarlayan sinüs enfeksiyonları veya şiddetli yüz ağrısı, göz çevresinde şişme, görme değişiklikleri veya nörolojik semptomlar gibi komplikasyonlar yaşıyorsanız, derhal bir KBB uzmanına başvurmalısınız.
Kronik sinüzit yaygın ancak potansiyel olarak zayıflatıcı bir durumdur. Erken tanı ve tıbbi ve bazen cerrahi tedavileri içeren kapsamlı yönetim, semptomları ve yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir. Devam eden sinüs sorunlarınız varsa, ihtiyaçlarınıza göre kişiselleştirilmiş bakım almak için profesyonel değerlendirme isteyin.
SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)
KRONİK RİNOSİNÜZİT İLE AKUT SİNÜZİT ARASINDA NE FARK VARDIR?
Ana fark, semptomların süresi ve nedenidir.
- Akut sinüzit:
- Genellikle ani başlar.
- Soğuk algınlığı veya viral enfeksiyon sonrası gelişir.
- 4 haftadan kısa sürer.
- Basit tedaviyle veya kendiliğinden iyileşir.
- Kronik rinosinüzit:
- 12 haftadan uzun sürer.
- Alerjiler, burun polipleri, anatomik bozukluklar veya uzun süreli inflamasyon gibi faktörlerden kaynaklanır.
- Semptomlar daha inatçıdır ve daha kapsamlı tedavi gerekebilir (ilaçlar + cerrahi).
İki durumda da yüzde dolgunluk, burun tıkanıklığı ve sinüs ağrısı gibi belirtiler ortak olsa da, kronik rinosinüzit daha uzun sürer ve tedavisi daha karmaşık olabilir.
KRONİK RİNOSİNÜZİT BULAŞICI MIDIR?
Hayır. Kronik rinosinüzit bulaşıcı değildir. Bu hastalık bir enfeksiyon değil, uzun süreli bir inflamatuar durumdur. Kişiden kişiye geçmez.
Ancak akut sinüzit, özellikle virüs kaynaklıysa (örneğin soğuk algınlığı) bulaşıcı olabilir ve bazı kişilerde kronik inflamasyon gelişmesine katkıda bulunabilir.
Kronik rinosinüzit genellikle şu nedenlerle ortaya çıkar:
- Alerjiler
- Nazal polipler
- Burun septumu eğriliği
- Bağışıklık sistemi problemleri
- Sürekli tahriş edici maddelere maruz kalma
KRONİK RİNOSİNÜZİT KOKU ALMA DUYUMU ETKİLER Mİ?
Evet. Kronik rinosinüzit koku alma duyusunu önemli ölçüde etkileyebilir. Çünkü:
- Burun içerisindeki iltihap ve şişlik hava akışını engeller
- Kalın mukus birikir
- Koku reseptörlerine hava ulaşamaz
- Nazal polipler gibi yapılar hava yolunu tamamen tıkayabilir
Bu durum, koku alma duyusunda azalma (hiposmi) ya da tam kayıp (anosmi) ile sonuçlanabilir.
Tedavi ile (ilaçlar veya cerrahi) bu sorun çoğu zaman geri döndürülebilir.
KRONİK SİNÜZİTTE HER ZAMAN AMELİYAT GEREKİR Mİ?
Hayır. Ameliyat her zaman gerekli değildir. Çoğu hasta şu tedavilere olumlu yanıt verir:
- Nazal kortikosteroid spreyler
- Tuzlu su ile burun yıkama
- Antibiyotikler (enfeksiyon varsa)
- Alerji tedavisi
Ancak bu tedaviler yetersiz kalırsa ya da anatomik sorunlar (örneğin polip, burun eğriliği) sinüslerin düzgün boşalmasını engelliyorsa, Fonksiyonel Endoskopik Sinüs Cerrahisi (FESS) gibi bir cerrahi yöntem düşünülebilir.
