Nazal konka hipertrofisi, burun içindeki konkaların (burun etleri) anormal şekilde büyümesi veya şişmesi anlamına gelir. Konka (ya da burun konkaları), damar ve mukozayla kaplı kavisli kemiksi yapılardır. Görevleri:
- Giren havayı ısıtmak, nemlendirmek ve filtrelemek
- Hava akışını düzenlemek
- Toz, alerjen ve mikropları yakalamak
Genellikle her burun boşluğunda üç çift konka bulunur: üst, orta ve alt. Bazı kişilerde dördüncü (supreme) de olabilir. Alt konkalar en büyük olanlardır ve hava akımının büyük kısmı onların yanından geçtiği için en çok büyüyen konkalar da genellikle bunlardır.
Hipertrofi, kemiğin, yumuşak dokunun (mukoza) veya her ikisinin de büyümesi anlamına gelebilir. Bu durum kronik (uzun süreli) veya akut (kısa süreli) olabilir.
Konka Hipertrofisinin Nedenleri
Birçok farklı faktör konkaların büyümesine neden olabilir. Bazıları fizyolojik (normal), bazıları ise patolojik (hastalık kaynaklıdır).
Alerjik Rinit
- Polen, ev tozu akarı, hayvan tüyü, küf gibi alerjenlere maruz kalmak kronik iltihap yapar.
- Mukoza şişer, damarlar genişler ve konkalar büyür.
Alerjik Olmayan / Vazomotor Rinit
- Hava kirliliği, kimyasallar, sigara dumanı, ani sıcaklık değişimleri, güçlü kokular, nem, stres gibi faktörler alerjik tepki olmadan benzer şişmeye yol açabilir.
Kronik Sinüzit ve Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
- Tekrarlayan sinüs enfeksiyonları mukozada iltihap ve kalınlaşma yaparak konkaların büyümesine neden olabilir.
Yapısal / Anatomik Faktörler
- Septum deviasyonu: Eğri burun kemiği nedeniyle hava akımı bozulur, karşı taraftaki konka sürekli uyarılır ve büyür.
- Konka bullosa: Orta konkanın hava dolu olması, burun tıkanıklığına ve drenaj bozukluğuna neden olabilir.
Hormonal Değişiklikler ve Sistemik Hastalıklar
- Hamilelik (hormonal ve damarsal değişiklikler), tiroit hastalıkları, diyabet ve diğer sistemik hastalıklar mukozada şişmeye yol açabilir.
İlaç Kullanımı / Dekonjestan Aşırı Kullanımı
- Burun spreylerinin uzun süreli kullanımı “rebound” şişmeye (rhinitis medicamentosa) yol açabilir.
- Bazı sistemik ilaçların yan etkisi de burun tıkanıklığıdır.
Belirtiler
- Sürekli burun tıkanıklığı (tek veya çift taraflı)
- Burundan nefes almakta zorlanma, bazen taraf değiştirerek
- Özellikle uykuda ağızdan nefes alma, ağız kuruluğu, boğaz ağrısı
- Horlama, uyku bozuklukları, uyku apnesi
- Geniz akıntısı, burun akıntısı
- Koku duyusunda azalma veya değişiklik
- Yüzde basınç, baş ağrısı, sinüs ağrısı, yorgunluk
Teşhis
KBB uzmanları tanı için:
- Hasta öyküsü ve muayene: Şikâyet süresi, tetikleyiciler, alerji öyküsü, ilaçlar, operasyonlar
- Burun endoskopisi: Konka, septum, sinüs açıklıkları gözlemlenir
- Bilgisayarlı tomografi (BT): Anatomik yapı, sinüs durumu değerlendirilir
- Alerji testleri: Deri veya kan testleri
- Ek faktörler: Septum deviasyonu, polip, sistemik hastalıklar
Tedavi Yöntemleri
Tıbbi / İlaçla Tedavi (Cerrahi Dışı)
Genellikle ilk basamak tedavi yöntemidir.
- Burun kortikosteroid spreyleri: İltihap ve şişmeyi azaltır. Düzenli ve uzun süreli kullanımda etkilidir.
- Antihistaminikler: Alerjiye bağlı şişmeleri azaltır.
- Dekonjestanlar: Kısa süreli rahatlama sağlar. 3–5 günden uzun kullanılmamalıdır.
- Burun yıkama (serum fizyolojik): Alerjenleri ve mukusu temizler.
- Alerjenlerden korunma: Ev tozu, polen, sigara dumanından uzak durma.
- Alerji immünoterapisi: İlaçlara yanıt vermeyen alerjik hastalarda uzun vadeli çözüm olabilir.
Cerrahi / Girişimsel Tedavi
Tıbbi tedaviye rağmen düzelmeyen, ağır vakalarda uygulanır.
- Alt Konka Küçültme (Turbinoplasti): Konkanın kemik veya yumuşak dokusu küçültülür.
- Radyofrekans Ablasyonu: Doku içine ısı verilerek küçültme yapılır.
- Koblasyon / Elektrokoter: Düşük ısı veya elektrik akımı ile küçültme.
- Endoskopik Sinüs Cerrahisi: Sinüs sorunları ve eşlik eden yapısal bozukluklar varsa uygulanır.
- Submukozal Rezeksiyon: İç dokular çıkarılır, dış mukoza korunur.
Olası Riskler / Komplikasyonlar
- Empty Nose Sendromu (Boş Burun Sendromu): Aşırı doku çıkarılırsa, burun açık olsa bile tıkanıklık hissi olabilir.
- Kanama, enfeksiyon, şişlik
- Tekrar büyüme (eğer altta yatan sebep devam ederse)
Ameliyat Sonrası Bakım
- Düzenli doktor kontrolü
- Tuzlu su ile burun yıkama
- Sigara, kirli hava, alerjenlerden uzak durma
- Altta yatan nedenlerin tedavisi (alerji, sinüzit, septum deviasyonu)
Prognoz ve Beklentiler
Doğru tedaviyle birçok hasta burun tıkanıklığında ciddi düzelme yaşar. İlaç tedavisi haftalar içinde etki gösterirken, cerrahi yöntemler daha hızlı sonuç verir ancak daha yüksek risk taşır. Tedavi edilmezse uyku kalitesinde bozulma, sinüzit, uyku apnesi gibi ciddi sorunlara yol açabilir.
Sık Sorulan Sorular
S: Ameliyat olmadan düzelebilir mi?
Evet, özellikle alerji veya çevresel faktörlere bağlıysa ilaç ve yaşam tarzı değişiklikleri ile düzelebilir.
S: Steroid spreyler ne kadar sürede etki eder?
Genellikle birkaç gün içinde başlar, 2–3 hafta düzenli kullanımda maksimum etki görülür.
S: Ofis içi küçük işlemler etkili midir?
Evet, radyofrekans, koblasyon gibi yöntemler hızlı ve düşük riskli çözümler sunar.
S: Ameliyat ağrılı mıdır?
Çoğu yeni yöntem lokal anestezi altında yapılır, iyileşme süresi kısa ve ağrı genellikle hafiftir.
S: Ameliyat sonrası nefes alma daha kötü olabilir mi?
Aşırı doku çıkarılırsa boş burun sendromu riski vardır. Deneyimli bir KBB uzmanı tarafından konservatif (doku koruyucu) yaklaşım tercih edilmelidir.
📌 Özet:
Nazal konka hipertrofisi, burun tıkanıklığının en sık nedenlerinden biridir. Alerji, enfeksiyon, yapısal bozukluklar veya çevresel faktörlerle gelişebilir. Teşhis için endoskopi ve bazen tomografi gerekir. Tedavi ilaçlardan cerrahiye kadar değişir. Doğru yönetimle hastaların büyük kısmı nefes alma, uyku ve yaşam kalitesinde belirgin iyileşme yaşar.
